Cụ Huang Puxin, 113 tuổi ngồi trên trường kỷ đợi khách tham quan tại nhà mình ở Làng Trường Thọ tại Bama, tỉnh Qu���ng Tây. (Ảnh: Tania Branigan/The Guardian)

Cô hướng dẫn viên du lịch trẻ dẫn đầu đoàn khách tham quan tiến vào ngôi nhà cụ Huang Puxin và hướng lá cờ hiệu về phía cụ Huang đang ngồi trên chiếc trường kỷ được đặt bên dưới một bức phù điêu lớn khắc chữ “trường thọ” và giới thiệu: “Cụ năm nay đã được 113 tuổi”.

Các du khách để tiền vào những chiếc phong bì màu đỏ và di chuyển ra phía sau cụ Huang, vỗ nhẹ lên đầu gối cụ khi họ biếu cụ tiền và chụp một bức ảnh chung với cụ. Cụ Huang đã sống qua nhiều cuộc chiến tranh, những năm đói kém và các giai đoạn thăng trầm của tư tưởng Mao Trạch Đông và nhiều thời kỳ khác. 

Nhưng những thay đổi mới đây của cuộc đời cụ có lẽ là sự kiện không mong muốn nhất: trở thành một yếu tố hút khách du lịch. Huyện Bama nằm ở phía Nam tỉnh Quảng Tây từng là một trong những nơi nghèo nhất tại Trung Quốc. Nhưng hiện nay, nhờ những cụ già trường thọ như cụ Huang mà nơi này ��ã trở thành một điểm hút khách tới tham quan.

Với nhiều thập niên nổi tiếng vì số đông dân làng có tuổi thọ cao một cách bất thường, ngôi làng này hiện có tới 81 cụ già trên trăm tuổi – gấp khoảng 5 lần so với mức trung bình tại Trung Quốc.

Khoảng 10 năm trước, ngôi làng này đã tự đổi tên thành Làng Trường Thọ, và chỉ trong vài năm qua số lượng du khách tới đây đã tăng vọt. Theo các nhà chức trách, trong 5 tháng đầu năm 2013, đã có hơn 640.000 lượt khách tới làng, thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế tại đây đạt mức 406 triệu nhân dân tệ (tương đương 1.200 tỷ đồng).

Làng Trường Thọ ở Bama đang phát triển rất nhanh trong vài năm gần đây để phục vụ nhu cầu của du khách tới khám phá bí quyết sống trường thọ. (Ảnh: Tania Branigan/The Guardian)

Ước tính có khoảng 20.000 du khách an dưỡng – gấp nhiều lần số dân bản xứ - thường ở trọ nhiều tháng tại các khu vực quanh làng. Ngoài ra còn có hàng nghìn người tới làng theo các chương trình huấn luyện, mong nhận được phước lành từ những cụ già trường thọ.

Dọc hai bên đường vào Bama là những bụi tre ken dày, những cây bạch đàn duyên dáng và cây hạt dẻ phủ bóng xuống con đường. Phong cảnh núi đá hùng vĩ được điểm xuyết bằng những hang động ẩn hiện trên vách đá cheo leo.

“Thậm chí mùa đông ở đây cũng không hề lạnh lẽo. Các ngọn núi tuyệt đẹp và dòng sông phủ màu ngọc bích. Không khí rất trong lành. Ở Thẩm Dương, dù chỉ hút nửa điếu thuốc cũng khiến tôi cảm thấy khó chịu nhưng tại Bama tôi vẫn rất khỏe cho dù mỗi ngày có hút hết cả gói thuốc” – Dai Guifang, giám đốc điều hành một công ty xây dựng ở Đông Bắc Trung Quốc chia sẻ.

Người chồng quá cố của bà đã sống những tháng cuối đời tại đây. Bà tin rằng nhờ kỳ nghỉ ở đây mà chồng mình có thể kéo dài được cuộc sống và giảm bớt đau đớn do căn bệnh ung thư dạ dày. “Rất nhiều người bị bệnh đã khá hơn sau khi tới sống tại đây – đó là do nguồn nước nơi này chứa nhiều khoáng chất” – bà cho biết.

Hầu hết các du khách đều uống nước sông, thậm chí những người bạo gan còn nhảy xuống bơi lội và kết quả là có một số người đã bị chết đuối. Ở trên thung lũng có rất nhiều người trung tuổi và lớn tuổi đứng dựa vào những tảng đá trong bóng râm của hang động Baimo khổng lồ. 

Một du khách nói chuyện với cụ Huang Meijian 99 tuổi và cháu của cụ là bà Huang Meijie 76 tuổi. (Ảnh: Tania Branigan/The Guardian)

Một vài người đứng hướng mặt vào những tảng đá lớn, đặt tay của họ lên đá. Họ cho biết đây là một liệu pháp địa từ, giúp mang lại những tác dụng có lợi cho tim, não và thậm chí là bệnh suy tĩnh mạch.

Cui Xuedong, một người đàn ông trung niên 58 tuổi đã cởi áo để cho mọi người thấy những vết sẹo trên thân mình – ông mới trải qua đợt phẫu thuật ung thư gan lần thứ 2. 

Ban đầu ông cũng tỏ thái độ nghi ngờ khi người hàng xóm thúc giục ông thử tới Bama nhưng sau đó ông đã thay đổi khi thấy hiệu quả rõ rệt của việc này: “Sau hơn 30 ngày mặt của tôi đã hồng hào trở lại. Lúc mới đến đây, chiều nào tôi cũng cảm thấy mệt mỏi cho dù tôi có làm bất kỳ việc gì buổi sáng. Nhưng chẳng bao lâu sau tôi có thể bơi khoảng 1km và vẫn đá cầu xung quanh”.

Hiện ông đã chuyển tới sống ở Bama và điều hành một tổ chức giúp đưa những người dân thành thị tới nơi này, còn vợ ông bán hàng trăm tấn nước của vùng này đi khắp nơi.

Cui tin rằng cùng với lối sống bình dị và thoải mái ở nơi này thì liệu pháp địa từ và các ion oxy mang điện âm cũng là những yếu tố quan trọng không kém. Trong khi đó các chuyên gia lại đưa ra lý giải đơn giản hơn nhiều cho sự trường thọ của thị trấn, đó là do họ sống trong một vùng rộng lớn, nghèo và cô lập.

Yang Ze, phó giám đốc Viện lão khoa tại bệnh viện Bắc Kinh bắt đầu nghiên cứu về những bí ẩn của Bama từ giữa những năm 1990. Theo ông, điều mấu chốt ở đây chính là sự chọn lọc tự nhiên. Đây là khu vực miền núi xa xôi, hẻo lánh. Trước đây, phải mất tới 3 ngày đường mới ra khỏi được những ngọn đồi. 

Vì vậy vùng này ít được tiếp xúc với thế giới bên ngoài. Chính những điều kiện khó khăn , thiếu thốn các phương tiện chữa bệnh như vậy sẽ khiến các gen khỏe mạnh sẽ được giữ lại, và những gen yếu bị loại bỏ.

Ông cũng cho biết điều đặc biệt là hầu hết những người dân ở Bama đều được thừa hưởng gen khỏe mạnh từ cả bố và mẹ. Điều này giúp sản sinh một loại protein có tên là apolipoprotein-E. Protein này kết hợp với các chất béo sẽ hình thành nên một loại lipoprotein giúp làm giảm lượng cholesterol dư thừa.

Ngoài ra, lối sống cũng đóng một phần quan trọng. Tất cả mọi người đều chăm chỉ làm việc ngoài đồng. Đa số các món ăn của họ đều chỉ hấp, không rán. Lần đầu ông Yang tới đây, ông thấy họ ăn “cháo gạo nấu với một chút muối và dầu gai”, và hiếm khi ăn thịt. Những người già sống cùng con cháu của mình. 

“Họ không bị cô đơn và luôn cảm thấy hạnh phúc. Họ rất điềm tĩnh, ít ham muốn, không ganh đua và luôn sống rất lạc quan” – Yang cho biết. Hiện chính sự nổi tiếng của vùng đã hủy diệt những điều hấp dẫn của nó. “Những cư dân mới đã  mang theo lối sống của Bắc Kinh tới Bama. Họ hét váng cả núi, họ bật nhạc để tập thể dục buổi sáng” – Yang nói thêm.

Nhu cầu cho thuê bất động sản tăng cao dẫn tới những tiếng búa, tiếng khoan ầm ĩ phá vỡ sự tĩnh lặng vốn có của nơi này. Những chiếc xe hơi gây tắc nghẽn các con phố nhỏ hẹp, xả khói khắp nơi. Các cư dân ở đây than phiền rằng con sông đã bị ô nhiễm bởi khách du lịch vứt rác bừa bãi và bởi hệ thống xử lý nước thải không thể ứng phó được với quá nhiều người. 

Những ngày này, thanh niên kiếm sống bằng việc bán hàng hóa cho du khách hơn là có công việc ổn định. Và những người già có thể ở nhà, ngồi trên một chiếc ghế dài và chờ đợi những chiếc phong bì màu đỏ. Khi khu vực này phát triển thịnh vượng hơn và ít bị cô lập hơn, nó cũng trở nên kém lành mạnh hơn. 

Bama là một mô hình thu nhỏ của Trung Quốc: sự phát triển bùng nổ của nó đã đưa vùng đất này thoát khỏi nghèo đói và trở thành một nơi giàu có một cách rõ rệt.

“Những người sống thọ ăn thịt lợn kho mỗi ngày. Chế độ ăn uống của họ đã thay đổi từ khi họ trở nên giàu có hơn. Trong lần cuối tới đó tôi đã chỉ cho họ những vấn đề về sức khỏe đang xuất hiện tại làng như lượng đường trong máu tăng cao và huyết áp cao".

"Tôi cũng cảnh báo rằng nếu họ không cẩn thận, những triệu chứng này sẽ dẫn tới tử vong. Nhưng họ đã không nghe theo lời khuyên của tôi và coi thường điều này. Họ nói rằng mình chỉ mới bắt đầu khá giả và chúng tôi đang cản trở công việc của họ” – Yang cho biết.

Năm 2005 ngôi làng có khoảng 17 hoặc 18 người sống thọ trên 100 tuổi nhưng hiện tại theo Yang chỉ còn lại 2 người – không phải là 7 người như dân làng tuyên bố. Yang cho rằng Bama sẽ sớm không còn những cụ già trường thọ nữa. 

Không chỉ bởi tuổi thọ của thế hệ tiếp theo có vẻ ngắn hơn, kể cả những người lớn tuổi hiện giờ cũng khó có khả năng thọ tới 100 tuổi; mà còn vì họ đã phải trải qua nhiều năm lăn lộn kiếm sống cho nên những người già rất ít khi than thở trong thế giới mới đầy rẫy những điều phiền muộn này. “Thời của tôi phải trải qua rất nhiều cuộc chiến. Rất nhiều người bị chết. Rất nhiều người bị đói” – cụ Huang Puxin nghiền ngẫm.

“Tôi từng có những khoảng thời gian hạnh phúc nhưng hiện là lúc tôi hạnh phúc nhất”, cụ Huang Makan cười mãn nguyện nói. Cụ bà cho biết năm nay mình được 108 tuổi và chưa từng có một ngày bị bệnh. “Rất nhiều người tới gặp tôi. Tôi hy vọng mình có thể sống tới 200 tuổi”, cụ tâm sự.