Alăng Bhuốch chơi đàn Abel bên người vợ của mình (ảnh: Trung Thành)
Ông Alăng Bhuốch (sinh năm 1931, ở thôn
Aruung, xã Bhalêê, huyện Tây Giang, Quảng Nam), mặc dù đôi mắt bị mù,
vẫn tham gia gùi vận chuyển hàng trăm tấn đạn dược và lương thực. Sinh
ra trong một gia đình K'tu nghèo. Cha mất sớm, từ nhỏ, Alăng Bhuốch đã
phải tự lăn lộn để kiếm cái ăn từ rừng thẳm. Năm 10 tuổi Alăng Bhuốch
bị mù đôi mắt sau một cơn đau mắt. Bắt đầu từ đó, Alăng Bhuốch không
thể vào rẫy, không thể đi bẫy con thú, trở thành "đứa con của bóng
đêm".Tiếng súng của giặc nổ khắp làng. Giận lắm, muốn dùng cung nỏ để
bắn chết những tên giặc nhưng đành bất lực. Đến khi nghe bộ đội Cụ Hồ
kêu gọi đồng bào K'tu tham gia vận chuyển hàng hóa, lương thực, đạn
dược cho bộ đội đánh giặc, Alăng Bhuốch xung phong đăng ký làm dân
công. Năm 1958, từ xã A Vương, huyện Hiên (nay là huyện Tây Giang,
Quảng Nam), ông bắt đầu tham gia vận chuyển hàng hóa, lương thực và vũ
khí chi viện cho chiến trường miền Nam.Gùi trên lưng, gậy trên tay,
Alăng Bhuốch cùng hàng ngàn dân công các xã A Vương, A Nông, Bađun,
C'ghiêr, Ca Nung và xã Ba, xã Tư... vượt những con dốc cao như Apác,
đèo Coong Zờng, qua sông Lăng, dốc Ch'zách, Ch'rếch rồi lên tới dốc núi
Tr'hy trên dãy Trường Sơn để vận chuyển lương thực, đạn dược từ kho A
Zứt (xã A Vương) lên các xã vùng cao, thuộc các điểm như Aroch, A Bí
(xã A Tiêng), Voòng, P'dâm (xã Tr'hy)... Mỗi gùi hàng nặng 50 đến 60kg,
nặng hơn trọng lượng cơ thể mình, nhưng Alăng Bhuốch đã miệt mài gùi
từ ngày này qua năm khác để chi viện cho bộ đội.
Từ
năm 1963 đến 1966, Alăng Bhuốch bắt đầu gùi vũ khí, súng đạn về các
điểm tập kết. Xuất phát từ điểm trực Arót, xã A Nông đi điểm trực
Crơvch, xã Tiêng (nay là xã Lăng, huyện Tây Giang) trong vòng 12-13
tháng liên tục. Từ điểm trực Trung Mang, xã Ba (huyện Đông Giang ngày
nay) vận chuyển hàng đến Tơ Mơh, trạm Aréec thuộc các xã Canung, A
Vương, Cghiên trong khoảng 12 tháng. Năm 1967, Alăng Bhuốch được điều
động về kho 13 gần Rbượp, đây là kho vũ khí được gùi chuyển về trạm
trực Kađắp, A Xanh. Tham gia gùi lương thực từ Rbượp qua Kala, Katiếc
tới Apăng trong vòng 7 tháng. Sau đó, Alăng Bhuốch được bổ sung vào
đoàn Trung Sơn trực thuộc Tỉnh đội Quảng Đà, điểm trực là kho 31 tại
hang Khỉ, chân dốc Alơơl - ranh giới giữa Hiên và A Lưới (Thừa Thiên -
Huế). Từ hang Khỉ chia thành nhiều hướng đường vận chuyển: kho 31 đi
đến trạm trực Arớt, từ Arớt đến Z'rượt và tiếp theo đến Crơreh; từ kho
31 (A Lưới) đến trạm Tarêêl, đến trạm trực Tacoo rồi đến Azơơl; từ kho
31 đến trạm trực Panonh vận chuyển đến trạm trực Tr'lêê và từ Tr'lêê
đến trạm trực Crơreh...
Mặc dù bị mù nhưng Alăng Bhuốch có thể làm và chơi được nhiều loại nhạc cụ
của người Cơ Tu (ảnh: Trung Thành)
Ngần ấy thời gian, chưa một lần Alăng Bhuốch làm mất hoặc ướt
lương thực, đạn dược.Có thời điểm như năm Mậu Thân 1968, năm giặc Mỹ
dùng B52 và bom Napan để đốt dãy Trường Sơn, Alăng Bhuốch gùi vũ khí
liên tục cả ngày lẫn đêm trong 8 tháng. Có lúc Alăng Bhuốch gùi đến 2
đầu đạn Ai2 với trọng lượng hơn l00kg. Năm ấy, Alăng Bhuốch được tặng
danh hiệu Chiến sĩ Thi đua toàn quốc và được đi báo cáo điển hình tại
các đơn vị quân đội.Nếu tính bình quân mỗi ngày đêm gùi khoảng 50kg thì
trong vòng 14 năm (1958-1972), Alăng Bhuốch gùi khoảng 182.000kg hàng
các loại, trong đó vũ khí, súng đạn là 120.000kg, lương thực 62.000kg.
Alăng Bhuốch đã được Nhà nước tặng thưởng Huân chương Chiến công hạng
ba, Huân chương Kháng chiến chống Mỹ cứu nước hạng nhất và Bằng khen
của UBND tỉnh Quảng Nam - Đà Nẵng.Alăng Bhuốch nói: "Ông trời đã lấy
của tôi đôi mắt, nhưng bù lại cho thêm tôi đôi tai tinh như con thú
rừng. Tôi có thể làm bất cứ gì mà người sáng mắt làm được. Thậm chí,
khi tôi được phong tặng danh hiệu chiến sĩ thi đua và được đi báo cáo
điển hình, già làng đã nêu tên tôi trong những câu chuyện kể cùng con
cháu như một tấm gương làm cái bụng tôi vui lắm".
T.Tín