Đảo Hòn Khoai thuộc xã Tân Ân, huyện Ngọc Hiển, tỉnh Cà Mau, nằm cách đất liền 14,6km, còn có tên gọi khác là Hòn Giáng Tiên, Hòn Giáng Hương hay Hòn Độc Lập.
Hòn Khoai được biết đến là một quần đảo bao gồm 5 hòn đảo sát nhau: Hòn Khoai, Hòn Sao, Hòn Đồi Mồi, Hòn Đá Lẻ, Hòn Tương với tổng diện tích hơn 4km2. Trong đó đảo cao nhất có độ cao 318m.
Thời Pháp thuộc, người Pháp đặt tên là đảo Poulob - Obi. Hòn Khoai là tên gọi dân gian của đảo. Tên gọi này được giải thích theo hai cách, trên đảo có nhiều khoai và đảo có hình dáng củ khoai. Hòn Khoai là đảo đá, đồi và rừng còn gần như nguyên vẹn với nhiều loại gỗ quý, động thực vật phong phú, phong cảnh thiên nhiên hoang dã. Đất ở trên đảo là thứ đất feralite màu đỏ vàng và vàng đỏ phát triển trên đá granite. Rừng nguyên sinh trên đảo đa dạng, phong phú với hơn 1.000 loài thực vật và hàng trăm loài động vật.
Cụm đảo Hòn Khoai có thảm rừng nguyên sinh phủ dày, thuộc hệ sinh thái rừng nhiệt đới hải đảo. Trong đó, hệ thực vật rất phong phú, với hơn 1.400 loài: Cây ăn trái gồm xoài, dừa... Cây lấy gỗ gồm lim, bằng lăng, chiêu liêu, dầu rái, muỗng, quế quan, rè vàng, thị rừng, trám mạo, trâm trắng... Cây làm thuốc có cốt toái bổ lá lớn, cốt toái bổ lá nhỏ, dây tiết dê, huyết rồng, khoai mài, ngũ gia bì, quế quan, sầu đâu, thần thông, thiên kim đằng, thiên niên kiện...
Dưới tán rừng trên đảo Hòn Khoai là nơi trú ngụ của nhiều loài động vật hoang dã như heo rừng, kỳ đà, trăn, rắn... Vùng biển quanh đảo sạch trong, kín gió, là nơi neo đậu, tránh bão của nhiều tàu thuyền ngư dân, đây cũng là nơi sinh sống của nhiều loài sinh vật biển như mực, tôm hùm, tôm tít, cá mú, cá bốp... Ngoài ra, trên đảo còn có rất nhiều hoa vong đỏ, bằng lăng tím. Đặc biệt, khi mùa xuân về trên Hòn Khoai, hoa mai nở vàng khắp đảo.
Trên đảo Hòn Khoai có 2 bãi biển, gồm Bãi Lớn ở phía Đông Nam và Bãi Nhỏ ở phía Bắc, với những viên đá nằm ngổn ngang, chồng chất lên nhau chạy dài khắp bãi. Đường đi lại trên đảo có một con đường chính từ Bãi Lớn đến đỉnh đảo, dài khoảng 3km đã được trải nhựa phẳng phiu. Trên đảo còn có nhiều dòng suối tự nhiên, trong đó có 2 suối lớn, nước ngọt chảy quanh năm, là nguồn cung cấp nước cho đảo và tàu đánh cá quanh khu vực.
Đỉnh đảo Hòn Khoai có ngọn hải đăng do Pháp xây dựng từ 1920, hình khối vuông, mỗi cạnh dài 4m, cao 12.5m, kết cấu bằng đá hộc và xi-măng, công suất quét sáng bán kính 35km. Hải đăng Hòn Khoai là một trong những công trình đèn biển có mặt sớm nhất tại hải phận Việt Nam, dù đã gần 100 năm nhưng kiến trúc vẫn còn nguyên vẹn, và nằm trong hệ thống đèn biển Cần Giờ - Côn Đảo - Hòn Khoai - Phú Quốc, chiếu sáng cho tàu thuyền qua lại trên biển.
Cụm đảo Hòn Khoai có tọa độ từ 8o22’46” đến 8o27’30” độ vĩ Bắc và từ 104o48’30” đến 104o52’30” độ kinh Đông. Đây là cụm đảo nằm ở vĩ độ thấp nhất so với phần đất liền và nằm giữa biển trên thềm lục địa nên khí hậu có tính chất nhiệt đới gió mùa cận xích đạo và tính hải dương: nóng quanh năm, nền nhiệt cao (tổng lượng nhiệt trong năm hơn 9000oC với nhiệt độ không khí trung bình năm là 26,7oC) rất ít thay đổi trong ngày và trong năm; lượng mưa khá nhiều (trung bình năm đạt 2078mm) và phân hóa theo hai mùa rõ rệt.
Tháng 9/2013, Cụm đảo Hòn Khoai được xác lập Kỷ lục Việt Nam là Cụm đảo gần xích đạo nhất. Với vị trí đặc biệt, cụm đảo Hòn Khoai có tiềm năng phát triển kinh tế biển, đảo với dịch vụ hàng hải, dịch vụ đánh bắt hải sản, nuôi trồng hải sản, du lịch sinh thái và nghiên cứu.
