Mỗi khi tết đến xuân về, người Việt, dù có đi đâu, ở đâu cũng không bao giờ thiếu chiếc bánh chưng xanh trong mâm cỗ Tết cổ truyền, nhà nào cũng có dăm ba cặp bánh để cúng gia tiên. Có thể nói, bánh chưng trong tâm thức người Việt là truyền thống “uống nước nhớ nguồn”, là món ăn đặc trưng dân tộc, là cảm giác háo hức thời thơ bé ngồi canh nồi bánh chưng ấm cúng, hay đơn giản chỉ là bữa cơm gia đình sum họp ấm áp trong những ngày đầu năm mới.

Bánh chưng ("chưng" trong "chưng cất", nghĩa là hấp nước, nhưng thực tế bánh được nấu bằng cách luộc) là một loại bánh truyền thống của dân tộc Việt nhằm thể hiện lòng biết ơn của con cháu đối với cha ông và đất trời xứ sở. Nguyên liệu làm bánh chưng gồm gạo nếp, đậu xanh, thịt lợn, lá dong và bánh thường được làm vào các dịp Tết cổ truyền của dân tộc Việt, cũng như ngày giổ tổ Hùng Vương) (mùng 10 tháng 3 âm lịch).

Bánh chưng làm từ gạo nếp, đỗ xanh, thịt lợn, được gói theo hình vuông bằng lá dong tươi.

Sự xuất hiện của món bánh đặc biệt này liên quan đến một truyền thuyết về việc vua Hùng Vương thứ 6 chọn người nối ngôi. Hoàng tử Lang Liêu đã được vua cha lựa chọn vì sáng tạo nên món bánh thể hiện sự đùm bọc, yêu thương của con người, sự hài hòa của đất trời và tôn vinh được giá trị quý báu của lương thực.

Trải qua hàng nghìn năm lịch sử, bánh chưng dần trở nên phổ biến và là món ăn không thể thiếu trong dịp Tết của người dân Việt.

Tại mỗi vùng miền trên khắp cả nước, người dân lại có những biến tấu kiểu gói bánh. Ngoài bánh chưng vuông gói bằng lá dong, có thể bắt gặp bánh Tét, gói theo hình trụ tròn dài. Bánh chưng gói bằng lá chuối, lá mai hoặc bánh không chỉ có màu xanh mà được nhuộm màu tím, màu vàng.

Dù theo hình thức gói nào thì món bánh chưng ngày Tết đều thể hiện mong muốn sung túc, đủ đầy và may mắn.