Chùa Quỳnh Lâm – Trung tâm Phật giáo quan trọng thời Trần

Chùa Quỳnh Lâm tên thường gọi là chùa Quỳnh, tên tự là Quỳnh Lâm Tự, nằm ở trung tâm xã Tràng An, huyện Đông Triều, tỉnh Quảng Ninh (xưa kia là xã Hà Lôi, huyện Đông Triều, Phủ Kinh Môn, Tỉnh Hải Dương). Chùa tọa lạc trên một ngọn đồi thoai thoải gọi là núi Tiên Du nằm trong hệ thống triền đồi chạy từ núi Yên Tử, Ngọa Vân xuống đồng bằng. Theo các nhà nghiên cứu, qua các tài liệu thư tịch, trong đó có cả bia chùa thì chùa Quỳnh Lâm được xây dựng dưới triều vua Lý Thần Tông. Người có công lớn trong việc tạo dựng ngôi chùa là quốc sư Nguyễn Minh Không 

Năm 1299 Trần Nhân Tông chính thức xuất gia và tu ở núi Yên Tử, thành lập phái Trúc Lâm và lấy Pháp hiệu là Trúc lâm đại sỹ. Trong cuộc vân du năm 1304, vua Trần Nhân Tông đã gặp Pháp Loa. Dưới sự dìu dắt của Trần Nhân Tông, Pháp Loa đã trở thành ông tổ thứ 2 của thiền phái Trúc Lâm. Các vị tổ của Thiền Phái Trúc Lâm Yên Tử như Trần Nhân Tông, Pháp Loa, Huyền Quang đều đã về tu ở Quỳnh Lâm và xây dựng nơi đây trở thành trung tâm phật giáo của cả nước. Từ đó Quỳnh Lâm trở thành một giảng đường quy mô giảng kinh của đạo Phật và có thêm thiền viện với tên “Viện Quỳnh Lâm”- Trường Đại học phật giáo đầu tiên ở nước ta. Chính từ nơi đây đã đào tạo hàng trăm tăng ni phật tử và in nhiều kinh phật để truyền bá khắp mọi nơi. Cùng từ đó Quỳnh Lâm Viện đã nức tiếng khắp nơi và được triều đình nể trọng, tôn sùng. Giới quý tộc và triều đình cũng đã cúng rất nhiều ruộng đất và của cải để tu tạo chùa, vì thế dân gian mới có câu: “Ngõ chùa Lân, sân chùa Muống, ruộng chùa Quỳnh”.  Pháp Loa cũng đã cho xây dựng và mở mang nhiều chùa tháp, riêng năm 1314 ông cho xây dựng 33 cơ sở điện thờ Phật, gác chứa kinh... 

Thiền sư Pháp Loa, Tổ thứ hai Thiền phái Trúc Lâm Việt Nam

Những năm cuối thế kỷ XIII đầu thế kỷ XIV, cùng với chùa Vân Yên (Hoa Yên) ở Yên Tử, chùa Báo Ân ở Siêu Loại (Bắc Ninh), thiền viện Quỳnh Lâm do Pháp Loa trụ trì là 1 trong 3 trung tâm giáo hội Trúc Lâm thời Trần. Nhiều hội lớn được tổ chức tại đây như hội “Thiên Phật” tổ chức vào năm 1325, hội kéo dài bảy ngày bảy đêm. Đây cũng là nơi Thiền sư Pháp Loa giảng hội thứ năm và hội thứ chín kinh Hoa Nghiêm, mỗi lần giảng có từ 500 đến hơn 1000 người dự nghe.

Chùa Quỳnh Lâm (Quảng Ninh) – TOP 100 Kỷ lục bất biến Việt Nam 2022: "Trường Đại học Phật giáo đầu tiên của Việt Nam"