Tàu xì (hay còn gọi là đậu mặn) là gia vị có nguồn gốc từ người Hoa. Gia vị này đã du nhập vào Đầm Hà từ nhiều thập kỷ trước và được người dân nơi đây "Việt hóa", trở thành gia vị truyền thống của người Đầm Hà. Vào những ngày hè nóng bức, được thưởng thức một bát cháo trắng kèm với thịt kho tàu xì đậm đà hương vị vùng quê sẽ khó ai có thể kìm lòng. 

Tàu xì từ lâu đã trở thành gia vị quen thuộc của người dân ở Đầm Hà nói riêng, các huyện miền Đông của tỉnh Quảng Ninh nói chung.

Nghề làm tàu xì được coi như nghề truyền thống của người Đầm Hà. Không có sách vở nào dạy cách làm tàu xì. Lớp sau học lớp trước, ông bà, cha mẹ truyền dạy cho con cháu. 

Hạt tàu xì được làm theo phương pháp truyền thống của người dân Đầm Hà, có vị mặn vừa phải, hạt mềm không bị cứng dễ ăn.

Tàu xì gồm hai nguyên liệu chính là: Đậu tương đen và muối trắng hạt to. Để làm một mẻ tàu xì phải trải qua rất nhiều công đoạn, đòi hỏi sự kiên nhẫn, tỉ mỉ và khéo léo của người chế biến. Theo kinh nghiệm, muốn tàu xì thơm, ngon, khâu lựa chọn và chế biến nguyên liệu giữ vai trò quyết định. Trước tiên chọn đậu tương đen phải là đậu tương bản địa hạt to, tròn và đều, sau đó đem luộc chừng hơn 1 tiếng. Khi mùi thơm của đậu lan tỏa và nếm thử nếu hạt đậu đã bở thì đổ ra thúng để cho ráo nước. Sau đó tãi đậu ra lia, phủ kín bằng một lớp vải mềm, ủ khoảng 5-7 ngày cho lên men. Khi đậu đã lên men, đem phơi khô, dùng tay vò sạch lớp men bám trên đậu và rửa lại bằng nước sạch, sau đó trộn cùng với muối trắng và ủ khoảng 1-2 ngày là sử dụng được. Thường cứ 1kg đậu tương ứng với 2 lạng muối, như vậy tàu xì sẽ có đủ độ mặn và mềm, để được lâu hơn.

Để làm được một mẻ tàu xì phải trải qua nhiều quy trình, yêu cầu sự khôn khéo, tỉ mỉ và nhẫn nại. 

Làm món tàu xì còn phải phụ thuộc vào thời tiết. Trời nắng mới có thể phơi khô, bởi vậy người dân ở đây chủ yếu làm tàu xì trong khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 8, ủ dùng cho cả năm. Tàu xì có thể làm gia vị cho rất nhiều món ăn, nhưng thích hợp nhất vẫn là dùng để kho cá, kho thịt. Miếng thịt, cá được kho bằng tàu xì sẽ mềm và ngả màu vàng, làm tăng thêm độ béo ngậy, thơm ngon của miếng thịt, cá. Bất kể mùa hè hay mùa đông lạnh giá, thưởng thức cơm với cá kho, gà hấp, cá hấp, rau xào... hoặc cháo trắng với thịt kho tàu xì..., người ăn sẽ cảm nhận được hương vị đậm đà, thơm ngon, béo ngậy của mùi đậu đen. 

Đối với người dân Đầm Hà, tàu xì là món ăn không thể thiếu trong mỗi gia đình.

Dù có đi đến đâu chăng nữa, mỗi khi nhớ về bữa cơm được ăn với tàu xì, cảm nhận hương vị mặn mòi quê hương cũng đủ làm ấm lòng những người con xa quê.