Là một phần trong Quần thể danh thắng Tràng An, Tam Cốc Bích – Động thuộc địa phận huyện Hoa Lư, tỉnh Ninh Bình, cách Hà Nội 100km về phía Nam. Sở hữu diện tích rộng rãi 350,3ha, danh thắng là tổ hợp các hệ thống hang động núi đá vôi cùng phong cảnh làng quê yên bình. Bên cạnh đó, quần thể du lịch này còn sở hữu một ngôi chùa Bích Động đậm đà lối kiến trúc truyền thống và những di tích lịch sử liên quan đến hành cung Vũ Lâm của triều đại nhà Trần ngày trước.

Tam Cốc còn được ví như Vịnh Hạ Long trên cạn bởi hệ thống hang động, núi đá vôi nổi trên mặt nước và đặc biệt Tam Cốc còn có các di tích lịch sử liên quan đến triều đại nhà Trần (thế kỷ 13 - 14). Từ bến thuyền Tam Cốc, chiếc thuyền nhỏ sẽ đưa du khách theo dòng Ngô Giang uốn lượn, len qua những vách núi đá sừng sừng, tiến vào khu vực hang động. Theo tiếng Hán, "Tam" là ba, "Cốc" là hang, nên gọi là Tam Cốc, còn dân địa phương ở đây gọi là Ba Hang, gồm: Hang Cả, hang Hai, Hang Ba. Cả đi cả về đi hết 3 hang hết 2 tiếng.

Đến Tam Cốc, cảnh vật mỗi mùa mỗi vẻ và mùa nào cũng có nét thú vị riêng. Vào mùa xuân, hai bên sông là cánh đồng lúa xanh biếc, đến tháng Tư âm lịch, ruộng lúa lại ngả màu vàng óng. Còn vào mùa hè, du khách được thưởng thức hương sen thơm ngát giữa vùng nước non. Du ngoạn trên dòng Ngô Giang, du khách còn được nghe người dân địa phương kể những câu chuyện lịch sử, những sự tích gắn với tên gọi của từng mỏm núi, vách đá. Nhiều cái tên độc đáo được đặt cho các ngọn núi dựa theo hình dáng của chúng như mỏm Kim Quy (hình con rùa), núi Hàm Rồng (hình dáng đầu rồng)..

Nét đặc biệt của Tam Cốc đó là vẻ đẹp tự nhiên của ba hang thủy xuyên qua núi. Mỗi hang lại có thung lũng ngập nước lớn in bóng cảnh núi non hùng vĩ. Hang thứ hai cách Hang Cả chừng 10 phút đi thuyền. Điều đặc biệt ở hang động tại Tam Cốc là càng đi vào các hang bên trong, độ dài hang càng ngắn, lòng hang càng hẹp lại. Hang Hai có chiều dài 60m, trần hang chủ yếu là những phiến đá phẳng. Hang Hai cách Hang Ba khoảng hơn 100m. Hang Ba là hang ngắn nhất, chỉ dài 50m.  Dọc đường vào các hang ở Tam Cốc, là những dãy núi đá vôi trùng điệp. Điểm đặc biệt là dấu ấn địa chất hai bên chân núi với những dấu tích của biển từ hàng nghìn năm trước kia. Dưới chân núi đều có những vết lõm hình vòm và ngang đều nhau như có vết kẻ. Xa xưa, nơi đây là biển cả mênh mông, sóng biển vỗ không ngừng hàng nghìn hàng triệu năm bào mòn khuyết sâu vào núi đá nên đã tạo thành những kiệt tác thiên nhiên như ngày nay. Lênh đênh trên thuyền, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng những dãy núi đá muôn hình kỳ thú mà còn được quan sát những loài thủy sinh sinh động dưới làn nước. Nước trong nhìn rất rõ những cây tóc tiên và rong nước như san hô. 

Nằm cách bến Tam Cốc tầm 2km, Bích Động là một động khô nằm trên lưng chừng núi, phía trước là Xuyên Thủy Động – một động nước xuyên qua lòng núi.  Bích Động được mệnh danh là "Nam thiên đệ nhị động" (động đẹp thứ nhì trời Nam). Chùa Bích Động được xây dựng năm 1428 dưới vương triều Lê Thái Tổ, được xem là danh lam thắng cảnh đẹp nổi tiếng nhất của tỉnh Ninh Bình. Chiếc cầu đá nhỏ bắc qua hồ sen dẫn lối vào không gian chùa tĩnh lặng, linh thiêng giữa một vùng núi non trùng điệp.

Chùa Bích Động được hình thành theo kiểu tam tòa với 3 ngôi chùa được xây cất trên sườn núi, được gọi là chùa Hạ, chùa Trung và chùa Thượng. Năm 1740, vua Lê Cảnh Hưng đặt tên cho chùa là "Bạch ngọc thạch sơn đồng", nghĩa là ngôi chùa bằng đá đẹp như viên ngọc bích ở nơi sơn cùng thủy tận. Còn tên "Bích Động" có nghĩa là động xanh, do Tể tướng Nguyễn Nghiễm, thân sinh của đại thi hào Nguyễn Du, đặt tên vào năm 1773.

Sau khi lễ phật ở chùa Bích Động, du khách bước lên 21 bậc đá là đến Động Tối. Trong Động Tối có những khối nhũ đá thiên nhiên tạo hình ông tiên, cô tiên, tiểu đồng, rồng lượn, rùa bơi, voi chầu, hổ phục. Để lên chùa Thượng, du khách cũng phải bước tới gần 40 bậc đá theo sườn núi. Đây là ngôi chùa nằm ở vị trí cao nhất, gần đỉnh núi Bích Động, là nơi thờ phật bà Quan Âm. Sân chùa Thượng là nơi lý tưởng nhất để ngắm khung cảnh xung quanh Bích Động. Phía xa xa, xen giữa những dãy núi là những nhánh sông nhỏ uốn lượn mềm mại tạo nên bức tranh sơn thủy hữu tình.

Giữa sông nước mênh mông, núi non hùng vĩ ở Tam Cốc - Bích Động, con người như bé nhỏ lại. Tới đây, mỗi du khách như được hoà mình vào thiên nhiên, tận hưởngkhông khí trong lành, tâm hồn được thư thái.