Những cây sưa đỏ trăm tuổi quý hiếm có đường kính từ 20 – 80cm hiện nằm trong khu vực núi Nùng, công viên Bách Thảo có giá trị rất lớn về mặt bảo tồn không chỉ ở Hà Nội mà còn có giá trị với Hội Bảo vệ thiên nhiên thế giới. Nơi đây hiện đang bảo tồn 40 cây sưa đỏ trên 100 tuổi.

Vườn Bách Thảo được thành lập năm 1890 với hơn 200 loài cây. Trong đó đặc biệt hơn cả là 40 cây sưa đỏ trên 100 tuổi được trồng trên một gò đất nhân tạo, gọi là núi Nùng hay núi Sưa. (Ảnh: internet)

Sưa đỏ hay còn gọi trắc thối, danh pháp khoa học Dalbergia tonkinensis Prain. Đây là loài cây thân gỗ thuộc họ đậu. Đây là cây gỗ nhỡ, rụng lá theo mùa, cao 6-12 m. Thân cây dạng hợp trục, dáng phân tán. Sưa đỏ thuộc nhóm 1A nghiêm cấm khai thác, sử dụng vì mục đích thương mại. Gỗ sưa có mùi thơm thoảng nhẹ kiểu hương trầm. Khi đốt tàn có màu trắng đục, mùi khó chịu nên được gọi là trắc thối.  Thời phong kiến ngày xưa, vua chúa thường dùng gỗ sưa để đóng đồ nội thất cao cấp trong cung đình vì vừa là hương liệu vừa là dược liệu. Hiện nay, gỗ sưa đỏ cây mọc hoang trên rừng không còn nhiều. Hiện chỉ còn số ít được bảo tồn và lưu giữ trong các công viên, nhà chùa. Do rất quý hiếm, giá trị trường đã từng có thời điểm lên tới hàng chục tỷ đồng/m3 nên là đối tượng săn lùng đặc biệt của kẻ trộm.

Xung quanh thân các cây sưa đều được quấn dây thép để tránh kẻ trộm, vì những cây sưa này có giá trị kinh tế rất cao. (Ảnh: internet)

Mặc dù được trồng trong công viên Bách Thảo nhưng để đảm bảo an toàn cho những "cụ sưa" này, tất cả cây sưa từ nhỏ đến lớn đều được quấn dây thép gai xung quanh để tránh “sưa tặc”. Các cây đều được đánh số theo dõi. Hiện nay, sưa đã được chính phủ Việt Nam xếp vào nhóm cây cần bảo vệ nghiêm ngặt. Các cây sưa trong khu vực vườn Bách Thảo đều được chằng thép gai cẩn thận từ dưới gốc lên phần thân trên.

Cây vẫn xanh tốt sau hàng trăm năm phát triển. (Ảnh: internet)

Dù đã hơn trăm tuổi, những cây sưa ở đây vẫn xanh tốt và nở hoa đều hàng năm. Cành sưa có lông mịn thưa. Lá mọc cách, cấu tạo lá dạng kép lông chim lẻ, là cây ưa sáng, ưa đất sâu, dày, độ ẩm cao. Hoa của cây sưa mọc ra từ nách lá, thường xuất hiện trước khi lá mọc đầy đủ. Hoa tự tán gồm nhiều bông màu trắng, có kích thước 7-9 mm, mùi thơm nhẹ và thường nở vào tháng 2 - 3.

(Ảnh: internet)

Theo bà Nguyễn Thị Thạch, Giám đốc vườn Bách Thảo, những cây sưa đỏ trong vườn là nguồn gen thực vật quý hiếm không chỉ cho Hà Nội mà cho cả nước cũng như Hội Bảo vệ thiên nhiên thế giới. Bên cạnh việc bảo vệ sưa đỏ tại vườn, hiện Ban quản lý vườn Bách Thảo còn đưa các hạt giống sưa đỏ về trồng tại các vùng Hợp Châu (Tam Đảo), Tam Điệp (Ninh Bình) tiến tới xây dựng một bảo tàng gen, bảo tồn ngoại vi cho loài thực vật quý hiếm này.