Lịch sử làng muối Diêm Điền

Đồng muối Diêm Điền là một vùng đất ven biển, có bãi cát dài trên 5 km và những ruộng muối trải dài bát ngát. Nơi đây có tên là Diêm Điền từ mấy trăm năm trước kể từ thời Trần. Trong cuốn Dư địa chí của Nguyễn Trãi cách đây gần 600 năm đã viết: Đất Thụy Anh có nghề làm muối nổi tiếng. Vùng muối này chạy dài ven biển tới gần 6 km từ xã Thụy Trường tới xã Thụy Hà, có thị trấn Diêm Điền ngày nay. Vì là vùng đất chuyên nghề làm muối và đánh cá ven biển nên được đặt tên là Diêm Điền – đất muối.

Cánh đồng muối làng Diêm Điễn. (Ảnh: internet)

Ở làng muối Diêm Điền hiện nay có một ngôi đền thờ bà Chúa Muối. Tương truyền, bà tên là Nguyễn Thị Nguyệt Ánh, con gái của ông bà Nguyễn Hiền và Phùng Thị Mậu, một gia đình chuyên nghề làm muối ở vùng Tam Đồng. Vì sắc đẹp nghiêng nước nghiêng thành, lại gặp duyên kỳ ngộ, bà được tuyển làm cung phi của một vị vua nhà Trần. Nhưng vì nhớ cha mẹ, thương bà con diêm dân và yêu nghề làm muối, lại muốn tránh xa chốn cung cấm nhiều thị phi, bà đã xin với đức vua về quê mở mang nghề muối để cung cấp cho triều đình và nhân dân cả nước. Nhà vua đã đồng ý và cấp đất phong cho bà ở vùng này để bà khai khẩn vùng ven biển phát triển nghề làm muối. Bà được phong là “Bà Chúa Muối”.Và, khi bà chết đã được ướp xác và lập đền thờ ở đấy. Vì thế ở nơi đây có tên là Diêm Điền, vùng đất của bà Chúa Muối.

Phủ bà Chúa Muối ở làng Diên Điền. (Ảnh: internet)

Biển Diêm Điền với nồng độ mặn của nước biển đạt chuẩn để làm ra những hạt muối trắng. Nghề làm muối kéo dài từ khoảng tháng 4 đến tháng 7 trong năm. Đặc biệt vào tháng 4 và tháng 6 khi có những ngọn gió nồm thổi về, và nắng vàng gay gắt là thời điểm thuận lợi nhất để làm ra được những hạt muối trắng to, đậm vị và chắc nhất. Ở đây, muối được làm theo phương pháp thẩm thấu nước mặn qua cát nên muối không lẫn tạp chất mà vẫn giữ được nhiều vitamin, khoáng chất của vùng biển gần cửa sông. Điều này khác biệt hẳn so với muối công nghiệp được làm từ phương pháp cô đặc nước biển khiến cho muối lẫn tạp chất và có độ chát cao ở những vùng miền khác.

Hoạt động sản xuất muối của người dân làng Diêm Điền. (Ảnh: internet)

Một ngày làm muối của người dân Diêm Điền bắt đầu từ sáng sớm. Đầu tiên là công đoạn làm đất. Người dân ngâm cát cùng nước biển, sau đó đem cát san đều, phơi trên ruộng đất và tưới nước biển lên sân phơi, rắc muối mồi. Khi cát khô, trên từng hạt cát sẽ kết tinh từng hạt muối nhỏ. Giữa trưa nắng, từ 12h đến 1h là khoảng thời gian người dân sử dụng công cụ đo độ mặn nước biển (Khúc xạ kế đo độ mặn) để xác định nồng độ muối. Công việc này góp phần đảm bảo chất lượng và sản lượng muối được ổn định. Nồng độ mặn của nước biển đạt từ 25 – 30 độ nước mới đông kết thành muối.

 Muối ở đây không lẫn tạp chất, giữ được nhiều vitamin, khoáng chất của vùng biển gần cửa sông. (Ảnh; internet)

Dưới ánh nắng hè gay gắt, trên từng thửa ruộng “trồng” muối, những người dân phơi mình trong cái nắng om da cháy thịt để có được thành quả lao động vất vả. Họ vui mừng vì được lao động trong cái nắng bỏng rát ấy, vì vụ mùa sẽ bội thu, hạt muối sẽ càng trắng trong. Muối được gom lại thành từng ụ trắng tinh phản chiếu xuống mặt ruộng tạo nên bức tranh độc đáo. Từng ụ muối được đưa lên bờ cho bốc hết hơi nước và đóng vào bao.

Dù khó khăn nhưng người dân nơi đây vẫn cố gắng giữ nghề, mong chờ cơ hội phát triển mới cho nghề truyền thống của quê hương. (Ảnh: internet)

Làng muối Diêm Điền ngày nay đã không còn được hối hả, nhộn nhịp, đông đúc như xưa. Thế nhưng vẫn còn những người nông dân cần mẫn bám nghề. Người dân ở đây chia sẽ rằng về tiếc cái nắng, cái gió, cái vị mặn của biển nên vẫn cố gắng duy trì nghề truyền thống. Thời gian vừa qua, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án phát triển ngành muối giai đoạn 2021 – 2030, đây có thể coi là một bước ngoặt tạo cơ hội được đầu tư phát triển nghề muối thời hiện đại, sẽ động viên diêm dân yêu nghề hơn, tập trung hơn, mở mang lại nghề muối ở một vùng ven biển trù phú này. Đồng thời đảm bảo sinh kế, nâng cao thu nhập cho diêm dân, tiến tới làm giàu bằng nghề muối, thu hút nhiều nông dân Diêm Điền quay lại với nghề.