Trong cụm di tích Hồ Hoàn Kiếm nổi tiếng ở thủ đô Hà Nội, Đền Ngọc Sơn luôn được nhắc đến như một nơi linh thiêng, đã tồn tại cùng với thăng trầm của mảnh đất Thăng Long – Hà Nội. Ngôi đền này không chỉ mang nét đẹp cổ kính mà còn có ý nghĩa tâm linh rất lớn với người dân địa phương. Trải qua bao biến cố của lịch sử, đền Ngọc Sơn vẫn là một tuyệt tác kiến trúc uy nghi.
(Hình: internet)
Đền Ngọc Sơn là một ngôi đền cổ có mặt từ thế kỷ XIX, mà theo văn bia trong đền ghi lại thì đền được khởi xây vào mùa thu năm 1841. Ngôi đền này trải qua nhiều lần xây, sửa, đổi tên và trong lần đại trùng tu vào năm 1865, nhiều công trình ý nghĩa được xây thêm, bao gồm: Đình Trấn Ba, Cầu Thế Húc, Tháp Bút, Đài Nghiên, tạo nên một quần thể kiến trúc hài hòa, oai nghiêm giữa Hồ Hoàn Kiếm. Trải qua nhiều biến động của lịch sử Đền Ngọc Sơn đã gắn liền với nhiều giai đoạn phát triển và đổi mới của dân tộc. Ngôi đền này được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt của Việt Nam vào năm 2013.
(Hình: internet)
Đền Ngọc Sơn là nơi thờ Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và thần Văn Xương Đế Quân, một vị thần được dân gian lẫn Đạo giáo tôn sùng là thần chủ quản công danh phúc lộc cho sĩ nhân. Ngoài ra, trong đền cũng có cung thờ Phật, bàn thờ Công Đồng, Tam Tòa Thánh Mẫu, v.v. Điều này thể hiện quan niệm Tam giáo đồng nguyên của người Việt thời đó là: Phật giáo, Nho giáo và Đạo giáo. Sự hòa hợp này không chỉ thể hiện rõ ở việc thờ cúng mà còn trong cả kiến trúc, cách bài trí, và hệ thống câu đối, hoành phi ở đền Ngọc Sơn.
Khu Tế Lễ Đền Ngọc Sơn (Hình: internet)
Kiến trúc của đền Ngọc Sơn thể hiện khá rõ nét sự hòa hợp về tôn giáo qua nghìn năm văn hiến. Đó là một điển hình về không gian và kiến trúc tuyệt tác, được xây dựng theo kiến trúc hình chữ Tam, Sự hòa hợp của các tôn giáo này không chỉ thể hiện rõ ở việc thờ cúng mà còn trong cả kiến trúc, xây dựng, hệ thống câu đối, hoành phi, vật bài trí ở đền Ngọc Sơn. Đền Ngọc Sơn có mái hình vuông, tám mái, mái hai tầng có tám cột chống đỡ. Ngoài ra, bốn cột bên ngoài của đền được làm bằng đá, bốn cột bên trong được làm bằng gỗ quý hiếm.
(Hình: internet)
Ngoài ra, xung quanh đền có một loạt các công trình độc đáo khác như: cầu Thê Húc, Tháp Bút, Đài Nghiên, đình Trấn Ba. Cầu Thê Húc là cây cầu dẫn du khách vào đền. Cầu được sơn màu đỏ, có phần chân được tạo bởi các trụ lớn vô cùng đẹp mắt. Tên của cây cầu này mang ý nghĩa rất độc đáo “Nơi đón ánh sáng mặt trời lúc sáng sớm” hoặc bạn cũng có thể hiểu là “Ngưng tụ hào quang”.
(Hình: internet)
[WOWTIMES] Lịch sử hình thành và xây dựng của đền Ngọc Sơn.
Đền Ngọc Sơn ra đời sau Gia Long (1802- 1820), chính xác là cuối thập kỷ 40 của thế kỷ XIX. Bằng chứng là 2 tấm bia hiện còn ở đền, một khắc năm 1843, một khắc khoảng năm 1865- 1866.
Lịch sử đền Ngọc Sơn gắn liền với câu chuyện về vua Lý Thái Tổ. Khi dời đô ra Thăng Long, ông đã đặt tên ngôi đền đã có tại đây tên là Ngọc Tượng. Đến thời nhà Trần, đền được đổi tên thành Ngọc Sơn thờ những người anh hùng liệt sĩ đã hy sinh trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông. Do lâu ngày không được trùng tu nên đền bị sụp hỏng.
(Hình: internet)
Đến triều nhà Lê, dưới thời Vĩnh Hựu, chúa Trịnh Giang đã cho dựng cung Thụy Khánh trên nền đền Ngọc Sơn cũ và cho đắp hai quả núi đất ở trên bờ phía Đông, đối diện đền Ngọc Sơn và đặt tên là núi Đào Tai, Ngọc Bội. Cuối triều nhà Lê, Lê Chiêu Thống đã cho người phá hủy cung Thụy Khánh. Sau đó, một nhà từ thiện tên Tín Trai đã lập lên một ngôi đền trên nền cũ của cung Thụy Khánh và đặt tên là chùa Ngọc Sơn để thờ Phật.
Năm 1865, đền Ngọc Sơn được tu bổ lại do nhà nho Nguyễn Văn Siêu đứng ra chịu trách nhiệm. Ngôi đền mới được đắp thêm đất, kè đá xung quanh. Ngoài ra, ông còn cho xây dựng thêm một số công trình khác như: đình Trấn Ba, bắc cầu từ bờ Đông vào đền gọi là cầu Thê Húc, cho dựng Đài Nghiên ở bên trái đền, xây Tháp Bút ở phía Đông trên núi Ngọc Bội. Tất cả đều tượng trưng cho nền văn vật.
(Hình: internet)
Ngày nay, Đền Ngọc Sơn không chỉ là chốn tâm linh đơn thuần, mà còn là địa điểm tham quan du lịch nổi tiếng ở Hà Nội, thu hút du khách bởi nét cổ kính, trầm mặc, biểu trưng cho nền văn hóa lâu đời của mảnh thủ đô Hà Nội.
